آیا ایران و اسراییل دشمن بوده اند؟

در پیچیدگی‌های جغرافیایی و تاریخی خاورمیانه، کمتر دو کشوری نظیر اسرائیل و ایران، اینچنین هویت وجودی خویش را با دشمنی و ایدولوژی جنگ با دیگری گره زده اند. با این وجود، از طریق مطالعه تاریخ، به خصوص از طریق متون مقدس، روابطی عمیق‌تر و پیچیده‌تر بین این دو تمدن باستانی نمایان میشود. مغایر با باورهای متداول، تاریخ دو کشور پر از وحدت تاریخی، احترام متقابل، و تعاملات تاریخی است تا جایی که کوروش بزرگ، پادشاه ایران زمین – به نقل از کتاب مقدس – مردم یهود را از بند دشمنان آزاد کرد و به بازسازی هیکل در اورشلیم کمک شایانی نمود به گونه ای که بدون کوروش احتمالا اورشلیمی وجود نداشت. این نکته، برگی از تاریخ یهود است که در کتاب اشعیا جاودانه گشته و از این رو یهودیان کوروش را به‌عنوان مرد خدا تمجید می‌کنند.

گرچه در دوران مدرن، روابط ایران و اسرائیل به عنوان دشمنان اعلام شده‌اند، اما تاریخ نشان می‌دهد که این دو کشور همواره در طول تاریخ با یکدیگر روابطی تناقض‌آمیز داشته‌اند. بررسی عمیق‌تر تاریخ روابط این دو کشور نشان می‌دهد که بسیاری از فرصت‌ها برای همکاری و ارتباط وجود داشته است، حتی در دورانی که امروزه به عنوان دوران تنش بین ایران و اسرائیل شناخته می‌شود.

در دوران پیش از انقلاب ایران، روابط بین ایران و اسرائیل به‌طور مخفیانه و محدود وجود داشت. این روابط عمدتاً بر مبنای منافع مشترک در زمینه امنیت و اقتصادی بود. همچنین، پس از جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، اسرائیل به عنوان یکی از تنها کشورهایی بود که ایران می‌توانست به آن برای کمک در مقابل تهدیدات عراقی‌ها روی آورد.

در دوران معاصر نیز، با وجود تنش‌های بسیار و تبادل اظهارات دشمنانه، برخی از رهبران و مقامات هر دو کشور، از جمله رهبران ایرانی و اسرائیلی، اقداماتی را برای آغاز مذاکرات یا ارتباطات مستقیم با یکدیگر پیشنهاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال، در دهه ۱۹۹۰، دولت اسرائیل اقداماتی را برای برقراری روابط دیپلماتیک با ایران پیشنهاد داد، اما پیشنهاد آن زمانی که از سوی دولت اصلاح‌طلب ایران رد شد.

از دید دیگر، می‌توان به میانجیگری اسرائیل در مذاکرات صلح ایران و عراق پس از جنگ اشاره کرد. همچنین، در دهه‌های اخیر، تعدادی از شخصیت‌های سیاسی اسرائیلی نیز به‌طور مکرر برای دیالوگ با مردم ایران و حتی مقامات دولتی آن، اقداماتی انجام داده‌اند.

با این حال، تاریخ نشان می‌دهد که روابط ایران و اسرائیل بسیار پیچیده و زمینه‌های مختلفی از همکاری تا تنش داشته‌اند. بنابراین، ادعای اینکه این دو کشور همواره دشمن بوده‌اند، با واقعیت‌های تاریخی منطبق نیست و روابط بین این دو کشور می‌تواند در صورت وجود اراده سیاسی و شرایط مناسب بهبود یابد.